Psycholoog Den Bosch - Rosmalen

Praktijk van Yvonne Raaijmakers
bg

Hoe werkt Past Reality Integration (PRI)?

Ben jij ook een van die mensen die last heeft van faalangst en zich gestrest voelen? Of merk je dat je je best vaak eenzaam voelt en het gevoel hebt dat niemand om je geeft? Dat anderen het meestal beter voor elkaar hebben dan jij? Slimmer, mooier, knapper, dunner of wat dan ook? Lees dan vooral verder, want dit zijn allemaal gevoelens waar je echt last van kunt hebben. Ze komen ergens uit voort en je kunt er niets aan doen!

Waar komen nare gevoelens vandaan en vooral hoe kom je ervan af?

Nare gevoelens, gedachten of denkbeelden ontstaan eigenlijk nooit zomaar, ook al lijken ze ineens te zijn opgekomen en je hebt soms geen idee waarom. De meeste gevoelens en gedachten gaan helemaal niet over dingen die in het nu in je leven spelen, het zijn eerdere onbewuste projecties van situaties uit je vroege jeugd. Ze zijn ongeveer ontstaan tussen je eerste en je vierde levensjaar, toen je nog totaal afhankelijk was van anderen. Onprettige of pijnlijke gebeurtenissen uit je vroege jeugd kleuren je leven nog steeds. Alsof je met een oude bril naar de wereld kijkt. Het werkt als volgt.

Uit onderzoeken blijkt dat je al voordat je geboren werd al veel gevoelens hebt en al bewust bent van anderen. Ook als je pas geboren bent, doe je al veel indrukken op vanuit je omgeving en je verzorgers, meestal je ouders. Je deelt hun gevoelens en hun leven en je was als jong kindje volledig afhankelijk van hen voor je fysieke verzorging zoals drinken, warmte en verschoning. Maar ook voor de emotionele verzorging, zoals je behoefte aan liefde, aandacht veiligheid, knuffelen en dat ze bij je waren.

Als die behoeften niet direct worden vervuld door je ouders ontstaat er een enorme emotionele stress. Stress die je als jong kindje niet kan verdragen en daarom direct in een deel van je brein wordt verdrongen. Die verdringing is een beschermingsmechanisme en wordt ook wel afweer genoemd. Steeds als je noodzakelijke behoefte toen niet werd vervuld, dan trad dit mechanisme van verdringing op. De stress, ook wel emotionele pijn genoemd, is achter een muur van afweren weggestopt, zodat je als kind de pijn goed overleeft.

Ouders doen natuurlijk hun uiterste best om hun kinderen zo goed mogelijk te verzorgen en liefdevol te zijn, maar vaak zijn er situaties waarin het gewoon niet mogelijk is. Bijvoorbeeld als ze zelf ziek zijn, moeten werken, problemen hebben, gaan scheiden of wat dan ook waardoor ze geen werkelijke aandacht hebben. Toen je heel klein was kon je niet zonder aandacht en verzorging. Nog geen minuut. Dat komt omdat jonge kinderen geen idee van tijd hebben. Ze weten het niet en overzien dingen nog lang niet. Ze kunnen daardoor niet wachten tot hun behoefte wel vervuld worden en krijgen dan het gevoel dat het allerergste gebeurt. Alles is nu of nooit. En ze kunnen zichzelf niet troosten! Deze momenten van stress moeten verdrongen worden anders raakt het brein overstrest. Verdringing helpt het kind te overleven in voor het kind traumatische situaties.

De verdringing is dus een noodzakelijk psychisch beschermingsmechanisme. Wat help om die situaties die zo’n stress opleveren te verdringen, te veranderen of te ontkennen in een behapbaar gevoel. Hierdoor kunnen kinderen in stressvolle situaties beter te verdragen. Maar naarmate je ouder wordt en uiteindelijk volwassen, blijft dit afweer- of overlevingssysteem gewoon zijn werk doen alsof je nog heel jong bent. Terwijl je ondertussen volwassen bent en fysiek en emotioneel goed voor jezelf kan zorgen. Maar het afweer mechanisme ontwikkelt niet mee in je brein, waardoor je brein gevoelig is geworden voor situaties die op de een of andere manier lijken, al is het maar een klein beetje, op een verdrongen situatie uit je kindertijd. Je bent dan in de ban van een trigger of een symbool. De oude verdrongen gebeurtenis en de bijbehorende pijn worden geraakt. Het oude gedateerde overlevingssysteem doet nog steeds zijn werk. En je denkt dat er nú iets naars gebeurt, terwijl er meestal niets aan de hand is. In ieder geval niets levensbedreigends.

Afweer mechanismen

Allereerst hebben we door dit systeem allemaal gevoelens die oud zijn, maar die we nog wel blijven projecteren. Daar hebben we last van. Terwijl er vaak niets aan de hand is en het leven echt veel leuker is dan het lijkt Beter nog, nu je weet dat je er iets aan kunt doen met behulp van PRI-therapie.

Er zijn vijf soorten afweerreacties. Samen vormen ze de muur van afweer:

Angst
Als je angstig bent, voel je je vaak nerveus, bang, of kun je een paniekaanval of black out krijgen. Dan wil je het liefst weg, vluchten of vermijden waar je bang voor bent. Alleen als er een echt gevaarlijke situatie is, is angst een goede raadgever. Angst kun je vooral herkennen aan lichamelijke symptomen: je gaat zweten, je hart klopt in je keel, vaak heb je dan een droge mond en misschien tril je wel.

Primaire afweer
Denken dat je iets niet kan, niet weet, je minder voelen dan anderen, jezelf veroordelen, iets niet zien zitten omdat het niet op te lossen of eindeloos en uitzichtloos lijkt, je schuldig voelen of schamen. Dit heet primaire afweer (PA), maar gaat over alle gevoelens en gedachten waarin je jezelf negatief beoordeelt. Als je in de PA bent beland dan voel je je bijna altijd somber, naar, lusteloos, energieloos, moe, het heeft allemaal geen zin. En het gevoel dat het te veel is. De neiging tot uitstellen en vooruit schuiven is heel groot. Mensen met veel PA worden wel eens gezien als lui, maar eerder is een gevoel van zinloosheid en “ik kan het niet, ik weet niet hoe” de oorzaak.

Valse hoop
Pleasen en te veel je best doen. Jezelf opjagen om heel goed te presteren. Maar ook dingen doen waarvan je denkt dat anderen je daardoor leuker, aardiger beter vinden. Denk hierbij aan je leuker voordoen dan je je voelt, jezelf wegcijferen ten opzichte van anderen, heel erg hard studeren, sportprestaties, dieten, mooie kleren kopen. Er zijn eindeloos veel voorbeelden van deze afweer die valse hoop heet. Het voelt als urgent, het moet allemaal nu meteen. Valse hoop voelt niet altijd vervelend of naar aan. Het geeft immers hoop en het kan een prettig gevoel opleveren. Als je in de valse hoop zit, geloof je eigenlijk dat als je nu maar je best doet de ander je wel lief, leuk, aardig en goed vindt. Maar de waarheid is, is dat dit een oud gevoel van vroeger is. Niemand anders kan je oude gevoel van vroeger, waarin je niet kreeg wat je toen nodig had, invullen of repareren. Uiteindelijk word je van valse hoop erg moe.

Valse macht
Geirriteerd raken of boos worden, anderen veroordelen, anderen belachelijk maken, iemand aanvallen. Bij veel mensen zitten deze gevoelens van binnen en zie je ze niet echt. Deze afweer heet valse macht (VM). In VM heb je het gevoel dat de ander je iets aandoet of tekort doet. Daardoor reageer je dan zelf letterlijk op een afwerende manier. Met valse macht houd je je eigen emotionele pijn weg. Maar ook nu gaat het om geraaktheid door oude verdrongen gebeurtenissen en pijn. Ook een reactie vanuit VM heeft doorgaans weinig te maken met wat er in het nu gebeurt. Je krijgt bijvoorbeeld geen reactie terug op je Appje aan je partner. Je raakt geïrriteerd. Je maakt het veel te groot in je gevoel. Eigenlijk voel je je niet gezien en gehoord door je partner. Daarom wordt je boos.

Ontkenning van behoeften
Gevoelens bewust of onbewust wegstoppen. Deze afweer heet ontkenning van behoeften (OvB). Het gaat het er letterlijk om dat je als kind je behoeften hebt moeten verdringen om geen pijnlijke gevoelens en grote stress te moeten toelaten. Dit doe je door je gevoelens weg te denken (rationaliseren), te veranderen, jezelf op te monteren. Maar het komt ook vaak voor dat gevoelens worden verdrongen door snoepen, drinken, roken, blowen, drugs, shoppen, tv kijken en gamen. Zelfs een gezonde gewoonte als sporten kan gebruikt worden om niet te hoeven voelen. Mensen die gevoelens wegstoppen, doen dat vaak ook met mooie gevoelens. Hierdoor leiden ze een wat afgevlakt leven.

Meestal hebben ze er zelf niet zoveel last van, omdat ze zichzelf onbewust vertellen dat ze niet veel nodig hebben. Je hebt bijvoorbeeld niet zoveel behoefte aan een echte vriendschap of relatie met echt contact. Of aan een gezellig elftal. Je bent graag op jezelf. Je most het contact niet, omdat je het gevoel niet zo goed kent. Maar vrienden en partners geven vaak aan dat ze juist een wat dieper contact met je missen, waardoor er problemen kunnen ontstaan. Bovendien hebben enkele van deze gedragingen, zoals roken, drinken, blowen en te veel gamen directe gevolgen hebben voor je gezondheid en welzijn.

Het is belangrijk om te weten dat iedereen alle afweermechanismen heeft ontwikkeld, ook jij. We hebben allemaal toen we jong waren wel eens meegemaakt dat onze behoeften niet vervuld werden. Daardoor zijn verdrongen gebeurtenissen en oude pijn ontstaan. We noemen het oude pijn, omdat het bij vroeger hoort.

Hoe krijg je meer grip op nare gevoelens?

Door voor 100% te beseffen dat je nare gevoelens meestal niets te maken hebben met de situaties in het nu, maar wel van jouw invulling van de situatie. Inmiddels weet je dat veel van je gevoelens voortkomen uit afweren, die je als kind nodig had om zich te beschermen tegen de oude pijn, die het toen niet alleen kon verwerken. Ook is het duidelijk dat je geen jong kind meer bent en dat de afweren niet meer functioneel zijn. Je bent nu een volwassene en je hebt nu een keuze, maar dat weet het onderbewuste niet... nog niet.

Aan de hand van jouw hulpvraag, waar jij mee zit, ga je eerst een periode die nare gevoelens (afweren) en de bijbehorende symbolische situaties opsporen. Je kunt ze noteren in je telefoon of in een boekje. Als je bv. moeite hebt als je kinderen niet meteen luisteren of als je partner niet reageert op jouw appjes en wat dan jouw reacties kunnen zijn naar je kinderen of je partner (bv. boos, geïrriteerd, ongeduldig). Te groot en te veel voor de volwassene die je nu bent. Het heeft te maken met situaties uit je eerste levensjaren. Welke dat precies zijn, is niet zo belangrijk. Als je maar weet hoe deze gevoelens ontstaan zijn en dat ze een illusie zijn tegen de oude pijn van het jonge kwetsbare en onschuldige kind.

Als je echt beseft dat jouw heftige reactie (Angst, VH en VM) of terugtrekkende reactie (PA, OVB) een illusie zijn geweest van het kleine kind, dan kun je de situatie in het nu verder gaan onderzoeken: wat nam ik waar, en wat voor betekenis gaf ik er aan.

Laten we het verder verduidelijken aan de hand van een voorbeeld. Stel dat mijn dochter/vriendin niet reageert op mijn appjes. Eerste reactie: ze is me vergeten, ik voel de stress opkomen en check steeds mijn mobiel om te kijken of ze al gereageerd heeft (Valse Hoop). Als ze na 2 uur nog niets heeft laten horen, en ik dichter bij een oud hopeloos gevoel kom word ik boos (ze denk niet aan mij, alleen aan zichzelf)(VM). Door anders te gaan reageren als je gewend bent (bv. niet steeds je mobiel checken) of stoppen met oordelen, beseffend dat er iets ouds geraakt wordt en jezelf toestaan hoe het ten diepste voelt als iemand niet reageert op jou, dan kom je bij het oude onderliggende gevoel uit van het kind: alleen, verloren, eenzaam, wanhopig, verlaten, verdrietig. Waardoor je gaat beseffen dat dit gevoel hoort bij het kleine kind wat je was, klein en onschuldig, en het gevoel niet van nu is. Natuurlijk zijn de oude pijnlijke situaties die verdrongen zijn voor iedereen verschillend.

Interesse om hiermee aan de slag te gaan? Neem dan contact met mij op voor het maken van een afspraak

Psycholoog Raaijmakers in Rosmalen Den Bosch, Rosmalen

Yvonne Raaijmakers

  • Geregistreerd therapeute
  • Intake op korte termijn
  • Geen verwijsbrief nodig
Lees meer over mij

Samen aan de slag?

Je bent met al je vragen of voor het maken van een afspraak van harte welkom.

Ervaringen van anderen